ماهیان زینتی در ایران:
توجه به ماهیان زینتی در ایران از دیرباز به عنوان میهمان سفره های هفت سین و ایام نوروز مطرح بوده است . اما تجارت این ماهیان از دهه 1340 خورشیدی از شرق آسیا صورت گرفت و تا امروز با فراز و نشیب های زیادی همراه بوده است که این نوسانات نیاز به بررسی و تحلیل دقیق داشته و ذکر این نکته نیز ضروری است که روند حرکت این صنعت در ایران رو به رشد و صعودی بوده است. که در این میان استان اصفهان به عنوان یکی از مهمترین قطب های تکثیر و پرورش ماهیان زینتی در ایران محسوب می گردد. با توجه به این که این استان تقریباً در منطقه بحرانی آبی قرار دارد با این حال مقام اول را در بین استان هایی که حتی آب فراوان دارند توانسته به دست بیاورد و این به پشتکار و علاقه مردم استان بر می گردد
آب های جنوبی ایران دارای ذخایر غنی ماهیان زینتی است ، به طوری که سواحل جزیره کیش به عنوان یک آکواریوم طبیعی نامیده می شود. همچنینن، سواحل دیگر درجنوب کشورمان زیستگاه گونه های مختلف ماهیان زینتی آب شور میباشد که در طی چند سال اخیر نمایشگاههای متعددی از ماهیان زینتی آب شور سواحل جنوبی کشور بر پا و همچنین زمینه صید و عرضه آن در سطح کشور فراهم گردیده که این امر نیازمند ساماندهی و نظارت محیط زیست برای جلوگیری از کاهش نسل گونه های موجود نگردد لازم به تذکر است که در طی دوسال گذشته با تلاش فرد ی علاقمند در کشور گونه آب شور لوچ دلقک نیز تکثیر انبوه ونیاز کشور را و حتی زمینه صادرات آب را فراهم نموده است وکشور ایران را نیز در ردیف کشورهای تکثیر کننده ماهیان آب شور قرار داده است
ا صولاً 25 درصد کل ماهی های جهان در صخره های مرجانی زندگی می کنند و جزیره کیش نیز از صخره های مرجانی تشکیل شده است . برای ماهی های زینتی سواحل جزیره کیش ودیگر سواحل مانند خارک ،سیری مناطقی از هرمزگان ،بوشهر و گناوه ماوای بسیار خوبی است. صخره های مرجانی ، اسفنج و انواع و اقسام ماهی های زینتی به خاطر وجود صخره های مرجانی است که در صورت برنامه ریزی اصولی و نظارت ارگانهای زیربط هر ماهی حداقل 30 تا 60دلار قابل صادرات میباشد .. در شمال کشور نیز می توان تکثیر و پرورش انواع و اقسام ماهیان زینتی آب شیرین را انجام داد، چرا که بیش از 85 درصد گونه های پرورشی و تکثیری ماهیان زینتی در آب های شیرین انجام می شود
-طبقه بندی ماهیان زینتی
انواع ماهی های زینتی یا آکواریومی به لحاظ محیط زندگی به دو دسته کلی آب شور ( salt water ) و آب شیرین ( fresh water ) و هر کدام از این دو گروه خود به دو گروه آبزیان گرم آبی یا ماهیان مناطق گرمسیری ( tropical ) و آبزیان سرد آبی تقسیم می شوند. که البته بیشتر آبزیان زینتی در جهان مربوطه به مناطق گرم یا ( tropical ) می باشد که این مطلب مربوط به تنوع رنگ و زیبایی آبزیان این مناطق می باشد.
از نظر تغذیه هم ماهیان به سه گروه کلی « گیاه خوار » ، « گوشت خوار » و « همه چیز خوار » دسته بندی می شوند و از نظر رفتار ی به « آرام » و « تهاجمی » تقسیم می گردند. ماهیان زینتی معمولاً مربوط به مناطق گرمسیری ( استوایی ) می باشند ، از لحاظ سیستماتیک یعنی هویت جانوری یا ارتباط تکاملی مربوط به شاخه مهره داران ( جانوران دارای ستون فقرات ) می باشند که هر کدام بر اساس آناتومی و بیولوژی به رده ، راسته ، تیره ، جنس و گونه های متفاوت تقسیم می شوند. بیش از 2000 گونه ماهی آکواریومی آب شیرین در دنیا شناسایی با علم ژنتیکی به وجود آمده ، که از کار تکثیر و پرورش حدود 1000 گونه در دنیا انجام می گیرد و از این میان تنها گونه های محدودی به ایران وارد شده است . بطور عمده ماهیان زینتی به دو گروه ماهیان زنده زا Ovoviviparous ( عمدتاً مربوط به راسته Cyprinodontiformes ) و ماهیان تخم گذار ( Oviparous ) که مربوط به راسته های دیگر نیز می باشند تقسیم بندی می شوند . جهت تکثیر علاوه بر شرایط محیطی مناسب بایستی فیزیولوژی تولید مثل هر گونه را بدانیم . خانواده سیپرینیده در ماهیان زینتی به 2 دسته کلی تقسیم می شوند : 1- سیپرینیده های آبهای سرد 2- سیپرینیده های آبهای گرم که به 4 دسته کلی تقسیم می شوند: 1- بارب ها ، 2- دانیوها 3- رازبوراها 4- شارک ها، سیپرینیده های آبهای سرد هم 1 دسته کلی را شامل می شود که گلد فیش ها هستند.(54)
-خانواده های ماهیان زینتی مرسوم در ایران
شامل :
1-خانواده ماهیهای زنده زا 2- خانواده های ماهیهای طلایی
3-خانواده های ماهیهای بارب 4- خانواده های ماهیهای تترا
5-خانواده های ماهیهای سیچلاید(سیکلید) 6-خانواده ماهیهای گوارمی
با توجه به امکان پذیر بودن تکثیر و پرورش بعضی از گونه ها در ایران می توان با ایجاد مراکز تکثیر و پرورش زمینه ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز را با احداث مزارع در مکان های مستعد فراهم نمود.
تهیه و تنظیم : بهروز فرهمند
|